LITTLE SPARTA, 1981-1984
Ο κήπος του Ian Hamilton Finlay
Ο πολυτάλαντος Σκωτσέζος Ian Hamilton Finlay (1925–2006), καλλιτέχνης, ποιητής, κηπουρός και πρωτεργάτης της poésie concrète θεωρείται σήμερα μια από τις σημαντικότερες εικαστικές μορφές του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Στην καρδιά του έργου του βρίσκεται η «Μικρή Σπάρτη» (Little Sparta), ο κήπος που δημιούργησε στις άγονες πλαγιές της νότιας Σκωτίας και που επέκτεινε ακατάπαυστα μέχρι τον θάνατό του. Ο κήπος αυτός, που ανήκει στη μεγάλη παράδοση των αλληγορικών κήπων της Αναγέννησης, τοποθετεί ποιητικά και γλυπτικά στοιχεία σε μία αέναη σχέση με το φυσικό και τεχνητό τοπίο.
Τα έργα και οι εγκαταστάσεις του Finlay ήσαν πάντα απόρροια στενής συνεργασίας με άλλους καλλιτέχνες (γλύπτες, ζωγράφους, φωτογράφους) αλλά και με ειδικευμένους τεχνίτες και μαστόρους όπως χαράκτες, μαρμαρογλύπτες, τυπογράφους ή ξυλουργούς. Σαν ποιητής, ο Finlay προσέδιδε ιδιαίτερο βάρος στον λόγο. Εμπνευσμένα από τους προσωκρατικούς, από τους ηγέτες της Γαλλικής επανάστασης, από την ιστορία της τέχνης και από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, πολλά έργα του τοποθετούν τον λόγο αυτούσιο μέσα στο τοπίο, από την εγχάρακτη επιτύμβια πέτρα που μνημονεύει τον χαμό ενός μικρού κατοικίδιου με τη λατινική επιγραφή HIC LEPUSCULUS NOSTER REQUIESCIT QUI TESTUDINEM EXPECTET (ΕΔΩ ΑΝΑΠΑΥΕΤΑΙ ΤΟ ΛΑΓΟΥΔΑΚΙ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΧΕΛΩΝΑ), μέχρι την τιτάνια θρυμματισμένη επιγραφή που απειλεί τον κήπο με την προφητεία του επαναστάτη Antoine de Saint-Juste: «Η ΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΙΝΑΙ Η ΑΤΑΞΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ».
Η γνωριμία με τον Finlay το 1981 και η πρώτη επίσκεψη στον κήπο έγινε απαρχή μιας πολυετούς φιλίας και συνεργασίας, με αποτέλεσμα τη διαδοχική και εντατική φωτογραφική απεικόνιση του πολυσύνθετου αυτού πολιτισμικού μνημείου. Τις φωτογραφίες τις ενότητας αυτής, που χρονολογούνται από το 1981, 1983 και 1984, ακολούθησε μια δεύτερη σειρά που δημιουργήθηκε το 1993 και το 1997.
Γιάννης Σταθάτος
Ιστορικό εκθέσεων
- 1981 "Three Tours of Stonypath" (ομαδική), Hendersons Gallery, Εδιμβούργο
- 1983 The Photogallery, St. Leonards, England
- 2008 Zeidoros Art Centre, Κύθηρα
Δημοσιεύσεις
- "Stonypath: Ian Hamilton Finlay's Sculpture Garden", Conjunctions 5, New York 1983
- "A Circumnavigation of Little Sparta", Art & the Garden, Art & Design 57, London 1997
- The Garden at War, edited by Joseph Black, Aganippe Arts, London 2017